Stent Nedir ve Ne İşe Yarar?

Tıkanan ya da kapanan kalp damalarına uygulanan stent yöntemi, damarı genişleterek açar ve kanın damarlarda yeniden dolaşımını sağlar. Stentler, balon anjiyoplasti ve diğer birçok cihazda sözkonusu olan olumsuzlukları ve eksiklikleri giderdiği için çok çabuk ve yaygın bir ilgiyle karşılanmştır. Stentler yalnızca kalp rahatsızlıklarında değil, böbrek damarlarında, beyin damarlarında ve bacaklarda da kullanılmaktadır. Stentler bazı durumlarda x-ışınlarını ya da MRI Scan’lerin çekilmesini engelleyebilir, alyuvarları tutarak, kanın pıhtılaşmasını ve damarların sertleşmesine yol açabilir.

Stent Nedir?

Çelikten yapılmış bir kafes olan stent, damarın açık kalmasını sağlar ve kan damardan daha rahat geçerek kalbi besler. Stent, çelikten olduğu için kan ile temas etmesi, pıhtı oluşumuna neden olabilmektedir. Bu yüzden stent uygulandıktan sonra  aspirin ve  clopidogrel adlı ilaçların kullanılması gerekmektedir.

Balon ve stent yönteminde, darlık olan damarın içerisinde kateter yardımıyla balon şişirilerek darlık genişletilir ve damarın büzülerek kapanmasını engelleyen stent yerleştirilir. Balon uygulaması kapalı damar içerisinde, kateter ucunda bulunan bir balonun şişirilerek damarın genişletilmesi işlemidir. Genellikle stentle beraber veya stent işlemini kolaylaştırmak için kullanılır. Stent yöntemi, balon anjiyoplastiye nazaran daha düzgün, homojen, yuvarlak ve daha geniş damar açıklığı sağlar. Damarın daralmasına ya da tıkanmasına sebep olan kolesterolden zengin dokular stentle damar duvarı arasına sıkışır. Sıkıştırılarak ezilen maddeler vücut tarafından temizlenir ve hasar oluşan bölge onarılır.  6 ila 8 hafta içerisinde stentin üzeri damar içini döşeyen örtü tabaka endotel ile kaplanır ve bu şekilde stent vücudun parçası haline gelir.

Kalbin beslenmesini bozmayan damar darlıklarında stent uygulamasına gerek bulunmamaktadır. Damardaki darlığın kalbin beslenmesini bozup bozmadığı yapılacak tetkiklerle anlaşılabilir. Hastanın göğüs ağrısı yoksa ya da egzersiz testlerinde iskemi görülemiyorsa stent takılmasının bir faydası olmaz.

Stent mi yoksa Baypas mı?

• Damarlardaki darlıkların yerlerinin stent yerleştirilmesine uygun olması belirleyici kriterdir. Çok damarda fazla sayıda darlık mevcutsa ve hepsi stent uygulanabilir durumdaysa hastaya her iki  yönteminin avantaj ve dezavantajları anlatılarak biri seçilebilir. Sol ana koroner hastalığında ve  lezyonların stent için uygun olmadığı iki-üç damar hastalığında ya da tek damar hastalığı olsa bile  darlık sol ön inen dalın başlangıç kısmındaysa, stent takılamıyorsa baypas cerrahisi gündeme gelir.

• Her 2 yöntemde de tıkanma riski vardır. By-pass ameliyatında; bacaktan alınarak göğse eklenen damarların %10’u on gün içinde, 5 sene içinde de çoğu tıkanır. Göğüs kafesinin arkasından kullanılan damarların ise tıkanma ihtimali çok daha düşüktür.

• Diyabet sözkonusu ise, 3 damarda da tıkanma mevcuttsa ve kalp kasında zayıflama varsa, sol ana damarda
sorun bulunuyorsa by-pass ameliyatına karar verilebilir. Eğer tek damar hastasılığı ya da 2 damarda sorun varsa, stentler daha iyi bir tercih olabilir.

• Uygulanacak yöntemin belirlenmesinde koroner anjiyografinin kardiyolog ve cerrah tarafından beraber analiz edilmesi ve hastaya ayrıntılı bilgi verilerek tedavi kararının alınması gerekir. Kararın alınmasında hastanın fiziki durumu, kronik akciğer hastalığı, böbrek yetmezliği, tıkayıcı beyin damar rahatsızlıkları gibi diğer hastalıkların varlığı, kan sulandırıcı gibi bazı ilaçları kullanıp kullanamayacağı gibi hususlar gözönünde bulundurulur.

Stent Çeşitleri

Damarlar içine yerleştirilmek amacıyla geliştirilmiş esnek tel kafesler olan stentlerin çıplak ve ilaç kaplı olmak üzere iki çeşidi mevcuttur. Çıplak stentler ilk geliştirilen tiplerdir.

Stent uygulanan her 10 hastadan 2’sinde stentin dokuyla kaplanmas aşırı olması sebebiyle, damar yeniden daraltabilmektedir. Daralan damardan kan akışı azalacağı için hastanın ağrıları yeniden başlayabilmektedir. Stentin dokuyla kaplanması nedeniyle oluşan aşırı derecede doku birikimini engellemek amacıyla kanser tedavisinde kullanılan ilaçları stentlerin üstüne kaplanması yöntemi geliştirilmiştir. İlaçlı stentler, üzerlerinin dokuyla kaplanmasını engellediği için damarın yeniden daralması oldukça azalmıştır.

İlaç kaplı stent takıldıktan sonra, ilacını yavaş bir şekilde damar duvarına sızdırır. Yalın metal stentler yerleştirildikten sonra vücud tellerin üstünü bir örtüyle örtüp kanın metalle temasını engeller. Fakat her 6 hastadan birinde stentin içini kaplayan yeni doku çok fazla olduğundan damarı tekrar daraltır. İlaç kaplı stentlerde ise damar duvarına sızan ilaç yeni doku oluşumu önler ve bu yüzden damarın tekrar daralma olasılığı oldukça azalır.

İlaçlı Stent mi İlaçsız Stent mi?

• Takılacak stent tipine;  yeniden daralma oranları, darlıkların tipleri, damar çapları ve hastanın ekonomik durumu da gözönüne alınarak hasta ve doktor beraber karar vermelidir.

• Çıplak stentlerde ilk 6 ay içinde yeniden daralma, ihtimali %20-25 oranındadır. Tıkandığında yeniden genişletmek gerekir. İlaç kaplı stentler çıplak stentlerden daha pahalıdır. Fakat daralma olasılığı çok daha az olup ilk 9 ayda %5 civarındadır. İlaç kaplı stentlerin avantajı; takıldıktan sonra bağ dokusuna bağlı tıkanmanın olmamasıdır. Fakat son dönemdeki veriler ilaçlı stentlerde pıhtıya bağlı tıkanmanın, ilaçsız stentlere göre 2 kat daha fazla olduğunu göstermektedir. İlaçlı stentin çevresini bağ dokusu gerektiği gibi saramadığı için pıhtılaşmaya bağlı tıkanıklık gelişir. Binde altı oranında görülen bu durum hayati risk taşır. Diğer bir ifadeyle; ilaçsız stentte yeniden anjiyo olma ihtimali, ilaçlı stentte ise pıhtı atma riski mevcuttur.

• İlaçlı stentler ilaçsız olanlara göre damarın yeniden daralma olasılığını azaltmakla birlikte ölüm ya da infarktüs geçirme riski yönünden herhangi bir fark bulunmamaktadır. Damardaki darlığa takılacak stentin yeniden daralma ihtimali fazlaysa bu durumda ilaçlı stent tercih edilmelidir. Damar çapı 3,0 mm’den fazla olan hastalara ilaç kaplı stent takılması gerekmez. Hastanın uzun dönem aspirin ve clopidogrel kullanımı mümkün olmayacaksa ilaçlı stent kullanılmamalıdır.