Shiitake Mantarı

Shiitake Mantarı Nedir ve Ne İşe Yarar? 3000 yıl öncesine kadar Asya’da yaşayanlar Shiitake Mantarının tıbbi özelliklerini biliyorlardı. Eski Çin’de bu mantar grip, soğuk algınlığı, kızamık, baş ağrıları, sindirimsel sorunlar, karaciğer rahatsızlıklarının tedavisinde kullanmışlardır. Yine kan dolaşımını hızlandırmak ve canlılığı artırmak amacıyla kullanılan Shiitake’yi hayat enerjisini artırıcı olarak görmüşlerdir.

Shiitake mantarı (Lentinula edodes), Japonya, Çin, ve diğer Doğu Asya ülkelerine özgü; ormanda devrilmiş ağaçlarda doğal olarak yetişen ve bu yüzden adına “kara orman mantarı” denen bir mantar türüdür. Shiitake mantarının, yemek ve ilaç olarak yetiştirilişi, antik zamanlardan beri sürmektedir.

Eskiden Japonya’da yalnızca imparator ve ailesi tarafından kullanılan bu mantar, son zamanlarda ciddi araştırmalara konu teşkil etmekte ve tıp çevrelerinin ilgisini çekmektedir. Bu sebeple de en çok üretilmeye çalışılan mantarlar arasına girmiştir.

Shiitake selenyum, protein, ergesterol, tiamin, riboflavin ve niasini, ayrıca ‘esensiyel aminoasitleri’  enzimleri, lif ve nükleik asit türevlerini içerir. 1960’lı yıllarda başlayan laboratuvar ve hayvan deneyleri bu mantarın sağlık açısından  olumlu etkilere sahip olduğunu göstermektedir.

Shiitake Mantarı Faydaları

• Shiitake’nin tıbbi önemi polisakkaritlerden kaynaklanır. Lentinan bu polisakkaritlerden biridir. Bu maddeler immün stimülan etkisiyle bağışıklık sisteminin tümör hücrelerini yok etmesini sağlayan  makrofaj adlı hücrelerin aktivitelerini artırırlar.

• Shiitakeden izole edilen bir polisakkarit türü olan lentinan’ın üzerinde fazlasıyla araştırma yapılmıştır ve shiitake mantarının yararlı etkilerinin sorumlusu olduğu düşünülmektedir. Bağışıklık düzenleyici, anti-mikrobiyal ve antiviral etkilere sahiptir. Lentinan aynı zamanda, vucudun virüslerle savaşması için ürettiği kimyasal olan interferon üretimini de çoğaltır. Aktive edilmiş heksoz içeren bir başka bileşiğin de, tümör aktivitesini ve kanser tedavisinin yan etkilerini azalttığı düşünülmektedir. Bazı Japon araştırmacılar, akciğer, burun, boğaz ve mide kanserli hastalara kemoterapi ile birlikte lentinan verirler. Lentinan ve eritadenin gibi aktif bileşiklerin ekstreleri Japonya’da yaygın olarak satılmaktadır.

• Japonya’da yapılan bir çalışmada, shiitake mantarından elde edilen, lentinan ve KS-2 maddelerinin anti-kanser etkisi olduğu saptanmıştır. KS-2’nin farelerdeki tümörleri durdurduğu, lentinan’ın ise katı tip tümörleri küçülttüğü görülmüştür. Cancer Science bülteninde Mart 2011 yılında yayınlanan bir çalışmada, ayaklarından melanom enjekte edilen ve shiitake ile beslenen farelerde, tümör büyümesinde durma gözlenmiştir.

• Tokya’daki National Cancer Research Center’da, sarkomadan muzdarip fareler, kısa bir zaman zarfında, shiitake ekstresinin küçük dozları ile tedavi edildiler. 1970 yılında journal Cancer Research’de yayınlanan sonuçlar, on fareden altısında tümörlerin gerilediğini gösteriyordu. Biraz  daha yüksek konsantrasyonlarda, shiitake %100 etkili oldu; tüm fareler tümör gerilemesi gösterdiler.

• Lentinan, vücudun koruyucu sisteminin, kanserle savaşmak için LAK ve doğal öldürücü hücreleri tetikleyici etki gösterir. Standart kemoterapiye eklenen lentinan’ın, ilerlemiş ve tekrarlayan kolorektal ve kanser hastalarında yaşamı uzattığı gözlemlenmiştir.

• Lentinan ile ilgili en az bir randomize klinik deneyi, lentinan’ın, kemoterapi alan ilerlemiş ve tekrarlayan mide ve kolorektal kanser hastalarının yaşam sürelerini uzattığını göstermiştir.  Kanagawa Lentinan Research Group’un 1999 da Japonya’da yaptığı çalışma, Lentinan da içeren ilaç kombinasyonları ile tedavi edilen hastaların, tedavilerinde lentinan kullanılmayan hastalara oranla çok daha fazla hayatta kaldıklarını göstermiştir.

• Active hexose correlated compound (AHCC), shiitake dahil bir çok Basidiomycete mantar türlerinin miselyumlarından geliştirilen özel bir besin takviyesidir. Bu bileşikle ilgili yapılmış Japon çalışmalar, insan ve hayvanlar üzerinde anti-kanser özellikler taşıdığı kanıtını desteklemiştir. The University of California Davis School of Medicine, AHCC’nin kanser hastaları üzerindeki anti-tümör etkilerini belirlemek için, Japonya dışındaki ilk insan deneyini yürütmektedir.

• Vücuttaki trilyonlarca hücre, serbest radikaller ve toksinler tarafından verilen hasara karşı hassastır, ve sağlıklı bir bağışıklık sistemi, savunmasının ilk hattında yer alan doğal öldürücü hücreleri, tehdit unsuru tanecikleri hızlıca tanımlamak ve yok etmek üzere kullanır. Doğal öldürücü hücrelerinin etkinliği, onların aktivite düzeylerine bağlı olduğu için, öldürücü hücre aktivitesini yükseltmek, sağlıklı ve uzun bir ömür için önemli bir faktördür. İnsan ve hayvan deneylerine göre, AHCC, Doğal öldürücü hücreler ve makrofajların aktivitelerini büyük ölçüde yükselten güçlü biyolojik yanıt değiştirici bir maddedir. Makrofajlar ise, vücuda giren yabancı parçacıkları yutan ve ortadan kalkmasına yardım eden beyaz kan hücreleridir.

• Japonya’da, Yamaguchi University School of Medicine’da çalışan araştırmacılar, shiitake ekstresinin, HIV virüsünün hücre yokedici etkilerini engelleyen “koruyucu etkileri” olduğunu rapor etmişlerdir. San Fransisco’da, 1998 yılında yapılan bir çalışma, shiitake’da bulunan bir glukan olan lentinan’ın, standart AIDS ilaçlarıyla birlikte verildiğinde, sadece standart tedavi görenlere oranla, HIV enfekte hastalarının CD4 sayılarını daha yüksek düzeyde koruduğunu bulmuşlardır. Life Sciences dergisinde, Kasım 2003’de sonuçlarının yayınlandığı çalışma, shiitake mantarında bulunan bir protein olan lentin’in, HIV enzimlerinin aktivitesini baskıladığını göstermiştir. Mississippi Baptist Health Systems, lentinus edodes mycelium ekstresi olarak bilinen formun en yaygın olarak kullanılan form olduğunu söylemektedir. Tipik doz ise, günde 3 kez, 1-3 g.dır.

• Shiitake kültüründen izole edilen lentinan polisakkariti, Japonya’da, 2-10 mg. dozlar halinde, HIV ve kanser hastalarında yardımcı terapi olarak haftalık planlarla intervenöz (damar içi) kullanılmaktadır. Araştırmacılar shiitake fermantasyonundan elde edilen arabinoxylane maddesinin HIV virüsünü yavaşlatıcı etkide olduğunu, bu mantarın ‘misel’inin ürettiği bir maddenin anti viral özelliği olduğunu  ifade ediyorlar.

Yan Etkisi Var mı?

Kan sulandırıcı ya da herhangi bir rahatsızlık için ilaç kullananlar shiitake ürünlerini kullanmadan önce doktorlarına danışmalıdır.

Shiitake Nasıl Kullanılır?

Kapsül ve çay şeklinde kullanılmaktadır. Ancak lentinan’ın emilimi zayıf olduğu için doktor kontrolünde enjeksiyon yoluyla da alınabilmektedir. Oral yolla alındığında, lentinus edodes mycelium extract (LEM) en yaygın kullanılan ekstre formudur. Tipik doz, günde 3 kez, 1-3 gr.dır. İntravenöz kullanım için arındırılmış lentinan Japonya’da farmasötikal olarak ruhsatlandırılmıştır.