Kandaki C-Reaktif Protein Yüksekliği Nasıl Düşürülür?

İltihaba tepki olarak karaciğer tarafından üretilen bir madde olan C-Reaktif Protein (CRP) yüksekliği sağlık açısından uyarıdır. Kandaki CRP düzeyini ölçen bir kan testi olan CRP testi vücutta iltihabi durumun varlığını tesbit eder ama iltihaplanmanın nerede olduğuna dair bilgi vermez. Çeşitli nedenlerle vücutta iltihap oluştuğunda kandaki CRP düzeyi yükselişe geçer. CRP düzeylerinin artması vücutta akut iltihabi bir reaksiyon ya da bir enfeksiyon olduğuna işarettir. İltihaplı romatizmal hastalıklarda, yanıkta ve bazı tümörlerde de yükselebilir. CRP seviyesindeki yükseliş bakteriyel enfeksiyonlarda daha fazla olurken, virüslerle olan enfeksiyonlarda ise hafif yükseliş olur. CRP düzeylerinin azalması ise iltihabi reaksiyonun ya da enfeksiyonun azalmaya başladığına işarettir.

• Magnezyum

Sistematik bir derleme, daha fazla diyet magnezyum alımının, daha düşük CRP düzeyleri ile anlamlı şekilde ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Magnezyum takviyesinin kullanımı, prediyabet ve düşük magnezyum olan sağlıklı insanlarda CRP seviyelerinin azalmasını sağlamıştır. Araştırmacılar, 1999-2002 National “Health and Nutrition Examination Survey” araştırmasına katılan 10.000’den fazla yetişkin hakkında veri topladı. CRP düzeyleri ve magnezyum alımıyla ilgili veriler (diyet, takviye veya her ikisi) incelendi. Araştırmacılar şu tesbiti yapmıştır: “Magnezyum takviyesi alımı, düşük diyete sahip magnezyum alımı olan kişilerde düşük CRP olasılığıyla bağlantılıdır.” Düşük magnezyumla ilişkili artmış CRP için en fazla risk altındaki altgruplar, 40 yaşın üstündekiler, 25 kg / m2 üzerindeki vücut kitle indeksi olanlar ve magnezyum için RDA’nın % 50’sinden daha azını alanlardır. Bir çalışmada, 42 genel diyet bileşeninin hayvanlar ve insanlarda deney ve gözlem verilerine dayanarak C-reactive protein seviyelerini azaltma kabiliyetleri puanlanmıştır. Magnezyum, Diyetsel İnflamatuar indekste en fazla iltihap giderici diyet faktörü olarak değerlendirilmiştir. (Cavicchia ve ark. 2009). Birkaç büyük gözlemsel çalışmada,(the Women’s Health Initiative and Harvard Nurses Study), daha fazla magnezyum alımı, düşük hs-CRP, IL-6 ve TNF-a düzeyleriyle ilişkiliydi. (Galland 2010).

• C vitamini

British Regional Heart Study‘a katılan yaş aralığı 60-79 olan 3258 erkek üzerinde yapılan bir kesitsel çalışma, C vitamini seviyelerinin CRP seviyeleriyle ters olarak ilişkili olduğunu göstermiştir. Nisan 2004 “Journal of the American College of Nutrition“de yayınlanan ve California Üniversitesi araştırmacıları tarafından yapılan çalışmada C vitamini desteğinin, CRP düzeylerine yönelik etkisi test edildi. Sigara ya da dumana maruz kalan 160 sağlıklı yetişkin 2 ay süresince 515 mg C vitamini,bir antioksidan karışımı (alfa-lipoik asit, alfa-tokoferol, gama-tokoferol ,C vitamini) ya da plasebo kullandı. Çalışmada bitiminde antioksidan karışım CRP düzeylerinde küçük bir düşüş (%4,7) sağladı, plaseboda küçük bir artış görüldü, tek başına C vitamini takviyesi ise CRP düzeylerinde %24’lük bir azalma sağladı. UC Berkeley’deki halk sağlığı beslenmesi profesörü Gladys Block şöyle demiştir: Eğer C vitamini’nin CRP’yi azaltma kabiliyetinin diğer çalışmalarla doğrulanması halinde, C vitamini önemli bir halk sağlığı müdahalesi haline gelebilir”.

• Astaksantin

Mikro algler Haematococcus pluvialis, doğal astaksantinin en önemli kaynağıdır. Astaksantin, mikroalglerde bulunan doğal olarak oluşan bir karotenoiddir. Astaksantin, bir anti-enflamatuargibi proinflamatuar mediyatörlerin üretimini inhibe ederek etki göstermektedir (Lee, S.J., 2003). Astaksantin, iltihapla mücadele için çok sayıda yol üzerinde çalışmaktadır. Hafif bir cox-1 ve cox-2 inhibitörü gibi hareket eder. Bunun yanı sıra prostaglandin E2, IL-1B, TNF-alfa ve CRP gibi diğer enflamatuar ajanları bastırır. Astaksantinin CRP düzeylerine yönelik etkisini test etmek için Kaliforniya’daki “Health Research and Studies Center” tarafından 2006’da bir çalışma yapılmıştır. 8 hafta süren çalışmaya 25 kişi katılmıştır. 16 katılımcı astaksantin alırken 9 katılımcı plasebo kullandı. Kandaki C-reactive protein seviyesi deneyin başında ve sonunda ölçüldü. Astaksantin grubunda CRP’de % 20.7”ik bir azalma tesbit edildi. Plasebo grubu ise CRP düzeylerinde artış göstermiştir. 2010’da “Nutrition and Metabolism” adlı dergide bildirilen çalışmada astaksantin oksidatif stresi ve inflamasyonu azaltmıştır. CRP seviyeleri astaksantin kullananlarda anlamlı olarak daha düşüktü. Araştırmalar, fosfolipitlerle birleştirildiğinde astaksantinin daha fazla biyoyararlanım sağladığını göstermiştir. Astaksantinin iki ana kaynağı vardır. Onu üreten mikroalgiler ve algleri tüketen deniz canlıları (somon ve kril gibi). Sentetik astaksantin ise petrokimyasallardan üretildiği için kullanılmamalıdır. Çiftlikte yetiştirilen somon tüketiyorsanız, büyük ihtimalle sentetik astaksantin yiyorsunuz demektir. Sentetik astaksantin bir gıda boyası olarak kabul edilir.

• Curcumin

Zerdeçalının aktif bileşeni olan Curcuminoids C-reactive protein düzeylerini azaltabilir. Bu etkinin, curcuminoid takviyesinin biyoyararlanımına ve süresine bağlı olduğu görülmektedir. Enflamatuvar bir marker olan CRP, güçlü bir belirleyici ve kardiyovasküler rahatsızlıkların bağımsız bir risk faktörü olarak tanımlanmıştır ve curcumin desteği CRP’de önemli bir azalma ile ilişkilendirilmiştir (Sahebkar A, 2014). Curcuminin enflamatuar süreçlere bağlı çeşitli inflamasyonla bağlantılı transkripsiyon faktörlerini, sitokinleri, protein kinazları, adezyon moleküllerini ve enzimleri düzenlediği ifade edilmektedir. (Aggarwal, B. & Harikumar, Biochem Cell Biol.2009).

“Journal of Phytotherapy Research“de 7 Ağustos 2013 yılında çevrimiçi olarak yayınlanan bir meta-analizin sonuçları, klinik çalışmalarda curcuminoidlerin plaseboya nazaran CRP’de azalma olduğunu göstermektedir. Klinik bir çalışmada, curcuminin metabolik sendromlulara yönelik etkisi test edildi. Çalışmada, metabolik sendromlu 117 katılımcı 8 hafta süresince her gün piperine ile birleştirilmiş curcumin desteği ya da bir plasebo kullandı. CRP konsantrasyonları deneyden önce ve sonra ölçüldü. Yapılan analizde CRP’de önemli ölçüde azalma tesbit edilmiştir. Araştırmacılar Curcuminoid-piperine kombinasyonunun metabolik sendromlularda inflamatuar durumu önemli ölçüde düzelttiği, güvenli ve etkili bir CRP düşürücü ajan olarak kabul edilebileceğini ifade etmişlerdir. (Clinical Nutrition online 7 Ocak 2015). Curcuminin vücutta emilimi zayıf olduğu için birçok firma biyoyararlanımı arttıran özel curcumin formülasyonları üretmiştir. Bunlardan bazıları curcumin fitozom, piperin (karabiberin önemli bir bileşeni) ile birleştirilmiş curcumin ve curcumin nanopartiküller’dir.

• Hesperidin

Hesperidin çeşitli bitkilerde bulunmakla birlikte turunçgillerde ve özellikle kabuklarında yer alır. Klinik bir çalışmada, metabolik sendromlu 24 katılımcı, günde üç kez 500 mg hesperidin takviyesi ya da plasebo aldı. Hesperidin plaseboya göre enflamatuar markör hs-CRP’nin (yüksek duyarlılıklı C-reaktif protein) medyan düzeylerinde % 33 oranında azalma sağladı. (Rizza 2011)

• Omega-3

Daha yüksek oranda omega-3 tüketimi, TNF-α aktivitesi, CRP ve IL-6’nın daha düşük seviyesiyle ilişkilidir. Son yıllarda, (EPA) ve (DHA) kaynaklı omega-3 yağ asitlerinin anti-enflamatuar özelliği birçok çalışmada gösterilmiştir. 4.000 den fazla insanı kapsayan 68 randomize kontrollü çalışmanın bir analizi, deniz kaynaklı EPA ve DHA’nın, sağlıklı kişilerde ve kronik hastalığı olanlarda CRP seviyelerini azalttığını ortaya koymuştur. 727 kadından oluşan “The Nurses’ Health Study” çalışması daha düşük oranda tüketenlerle kıyaslandığında omega-3 tüketiminin en üst % 20’sinde CRP ve IL-6’da dahil daha düşük inflamasyon belirteçleri göstermiştir. (Lopez-Garcia et al. 2004). 3000’den fazla insanın katıldığı ATTICA çalışmasında, haftada 300 gr balık yiyenlerin balık tüketmeyenlere göre ortalama olarak % 33 daha düşük CRP, % 33 daha düşük IL-6 ve % 21 daha düşük TNF’si olduğu tesbit edilmiştir.(Zampelas et al. 2005). Avustralya’daki Newcastle Üniversitesi araştırmacıları, sağlıklı insanlarda vücuttaki EPA ve DHA durumu ve CRP düzeyleri arasındaki ilişkiyi araştırdı. “European Journal of Clinical Nutrition” Eylül 2009 sayısında, CRP, DHA ve EPA’nın kan düzeyleriyle ters orantılı olduğunu açıkladılar.”PLoS One” 5 Şubat 2014 sayısında yayınlanan bir meta-analizin sonuçları, deniz kaynaklı omega-3’ün anti-enflamatuar etkisine daha fazla kanıt sağlamaktadır. Araştırmacılar, omega-3 yağ asitlerinin etkilerini inceleyen ve 4601 kişiyi kapsayan 68 randomize, kontrollü çalışmayı seçti. Yapılan analizler, omega-3 takviyesinin CRP ve IL-6 kan düzeylerinin azalması arasında anlamlı bir ilişki olduğunu doğrulamıştır.

• Kuşburnu

Kuşburnunun romatoid artrit ve osteoartrit etksinin test edildiği çalışmada osteoartriti olan hastalar tedaviden sonra CRP’de önemli bir azalma gösterdiler. Danimarka Kopenhag Üniversitesi Klinik Biyokimya Bölümü’nden araştırmacı bir grup uzun zamandır standardize edilmiş özel bir kuşburnu ürünü araştırmasına odaklanmıştır. Üretim, Danimarka ve İsveç’te iyi tarım uygulamasına göre yetiştirilen bitkiden yapılır. Meyveler tamamen olgunlaştığı zaman hasat edilir ve bir lazer tekniği kullanılarak en uygun meyveler seçilir. Bu patentli işlemle besin içeriği korunur ve elde edilen toz standardize edilir. Kuşburnunun anti-enflamatuar aktivitesinin önemli bir bölümü, yüksek oranda galaktolipidlere atfedilmiştir. Belli bir galaktolipid’in standartlaştırılmış kuşburnu tozunun sağlıklı insanlarda ve Osteoartritli hastalarda serum CRP seviyelerini azalttığı düşünülüyor. Kalça, diz, el, omuz ya da boyun osteoartriti olan 112 kişiyi kapsayan içeren klinik bir çalışma, 3 ay süresince standardize kuşburnu tozu kullananların plasebo grubuna göre Parasetamol tüketiminde ve CRP düzeyinde, ağrı ve sertlikte daha fazla azalma yaşadığı tesbit edilmiştir.

• Glukozamin ve Chondroitin

8 Kasım 2012’de “American Journal of Epidemiology“de çevrimiçi yayınlanan ve 9947 yetişkinle yapılan “National Health and Nutrition Examination Survey” veri çalışması glukozamin ve kondroitin takviyeleri kullanımının CRP azalmasıyla ilişkili olduğunu göstermektedir. Buna göre düzenli olarak glukozamin kullanlar kullanmayanlarla karşılaştırıldığında %17 daha az CRP seviyesine sahipti. Kondroitin kullananlarda ise CRP’deki azalma % 22 olmuştur. “New England Journal of Medicine“de bildirilen bir çalışma, glukosamin hidroklorür ve kondroitin sülfat kombinasyonunun CRP seviyelerini önemli ölçüde azaltılabildiğini göstermiştir. Dr Sandi Navarro’nun liderliğinde yapılan çalışmada, 28 gün süresince 18 sağlıklı fakat fazla kilolu katılımcı 1200 mg kondroitin sülfat ile 1500 mg glukozamin hidroklorür kullanmış ve CRP seviyeleri plaseboya göre % 23 azalmıştır.